Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin (IKBY) Süleymaniye kentindeki Çemê Rêzan bölgesinde kazı çalışması yapan arkeologlar, tarihi 13 bin 500 yıl öncesine uzanan bir yerleşim yeri keşfetti. Kazı ekibine başkanlık eden İngiltere Reading Üniversitesi’nde görevli Prof. Dr. Roger Martin’in aktardığına göre; mağaralardan gelen bir grup insan içerisinde su olan bu vadide geçici bir yerleşim yeri kurdu. Martin, ‘burayı yaşanılır kılan ise su akan bir vadi olmasıydı’ dedi.
Reading Üniversitesi’nde öğretim görevlisi ve aynı zamanda eş olan iki profesör, Süleymaniye kentine 50 km mesafedeki Çemê Rêzan bölgesinde buluna Zeriz köyündeki kazı çalışmalarına başkanlık ediyor. Kazı ekibi, M.Ö. 11 bin 500 yılına tarihlenen bir yerleşim yeri keşfetti.
'YENİ BİR DÖNEMİN BAŞLANGICIYDI'
Rûdaw'a konuşan Prof. Dr. Roger Martin kazıda ortaya çıkan kalıntılara ilişkin şunları söyledi: “İnsanlar buraya mağaralardan geldi. İçinden su akan bir vadi olması, burayı yaşanacak bir yer haline getiriyordu. Bu yeni bir dönemin başlangıcıydı. İnsanlar burada avlandı, eğlendi ve et yedi."
Yerleşim yerinin, insanlığın mağaralardan tarıma dayalı köy yaşamına geçiş öncesine ait olduğunu belirten Prof. Dr. Roger Martin, “Mağaralardan gelen insanlar, tarıma dayalı yerleşik yaşama geçmeden önce geçici bir dönem buralara yerleşerek, yaşadılar. Taşları yonttular ve kesici aletler yaptılar. Çünkü tarıma dayalı yerleşik yaşam öncesi bir dönemden bahsediyoruz” dedi.
5 YILDIR ÇALIŞMALAR SÜRÜYOR
Zeriz köyünde bulunan tarihi keşif, neoltiik çağdan önceki döneme tarihleniyor. İngiliz kazı ekibi, Süleymaniye’deki bir ekiple 5 yıldır bu bölgede ortak kazı çalışması yürütüyor. Sadece Süleymaniye vilayeti sınırlarında 18 yabancı arkeoloji ekibi kazı çalışması yürütüyor. Süleymaniye Tarihi Yerler ve Eserler Genel Müdürü Kemal Rauf, ortaya çıkarılan bazı kalıntıların bu tarihi yerleşim yerindeki insanların nasıl bir hayat sürdüklerine dair bir takım ip uçları verdiğini belirterek, “Taşlardan aletler yaptılar, kemikten iğneler ve güzelik amaçlı kullanmak için bir takım eşyalar ürettiler” dedi.
Süleymaniye’nin Çemê Rêzan Vadisindeki Zeriz köyünde yapılan yeni keşif, Çemçemal ilçesininin doğusunda yer alan Çermo (Charmo/Jarmo) bölgesindeki en eski tarım köyünden (M.Ö. 7000) ve Şarezur’daki Bestan köyündeki kalıntılardan daha eski. İngiliz kazı ekibi, bu tarihi yerlerde 10 yıldır çalışıyor ve ilk 5 yılın keşifleri bir kitapta toplandı. Süleymaniye Tarihi Yerler ve Eserler Müdürlüğü’nün aktardığına göre; Süleymaniye’de 5 bin 300 tarihi bölgeden sadece yüzde 40’ında kazı çalışması yürütülmekte