VİYAN ORHAN / YÜKSEKOVA HALKIN SESİ GAZETESİ
YÜKSEKOVA-İnsanlığın var oluşundan günümüze kadar her karışında tarih fışkıran masallar ve efsaneler diyarı olan Hakkari, zengin bir efsane geleneği vardır. İşte dilden dile günümüze kadar gelen ve hala bölgede kalıntıları bulunan bu efsanelerden biri olan Momıne Hikayesini yıllardır araştıran köylü Mehmet Çiçek Yüksekova Halkın Sesine anlattı.
Hikaye Yüksekova’ya 20 kilometre uzaklıkta bulunan ve Cilo Dağı'nın eteklerinde geçiyor. Bölge Meydan Belek yaylası olarak bilinmektedir. Bölgenin herkesçe bilindiğini ve birçok tarihi olaya ve hikayeye ev sahipliği yaptığını ifade eden Mehmet Çiçek bu hikayelerin biri de Momıne Hikayesi olduğunu söyledi. Çiçek, “Momın göçer bir ailenin genç kızıdır. Batman’dan buraya göç etmiştir. Her yıl olduğu gibi, yayla zamanında yine ailesi ile Meydan Belek Yaylası’na gelir. Momın’e genç ve çok güzel bir kızmış asıl adı Mercandır. Çok güzel olduğu için annesi ona ışık saçan anlamına gelen momın’e adını verir. Köylüler ve göçerler onu çok kıskanırmış ve ne yazık ki monıne’ye iftira atıp onun ölümüne neden olmuşlar” dedi.
“Olay 700 yıl önce gerçekleştiği bilinmektedir”
Olayın yaklaşık 700 yıl önce gerçekleştiğini belirten Çiçek, “Göçer berivanlarla her gün koyun sağmaya giden Momın, yeni doğmuş ve doğumda annesi ölmüş bir kuzuyu sahiplenir. Kuzunun annesiz kalmasından çok etkilenen Momın kuzuyu bir an olsun yanından ayırmaz. Hikayeye göre Momın’ın göğsüne ilahi bir şekilde süt gelir ve Momın annesiz kuzuyu emzirmeye başlar. Momın kuzuyu emzirmek için berivanlardan ya önce ya da sonra koyun sağmaya gidermiş. Bu durumu fark eden Berivanlar Momıne’yi takip eder ve kuzuyu emzirdiğini görür. Genç bir kız olan gören berivanlar genç kıza iftira atarak çobanla ilişkisi olduğunu ailesine söylerler. Bu durumu aile fertleri ve göçer büyükleri toplanır.Momın 7 abisi varmış. Momın’ın 7 ağabeyinden en küçüğü onu çobanla evlendirmek isterken diğer ağabeyleri ise Momın’ı öldürmeye karar verir ve Momın ertesi gün büyük ağabeyi tarafından öldürülür. Ertesi gün Momıne’nin mezarına gelen kuzusu mezarını eşeleyerek Momıne’yi çıkartmak ister. Kuzunun eşelediği taşta kuzunun ayak izleri hala var. Daha sonra anlaşılıyor ki köylü Momıne’ye iftira atmıştır. Aslında Momın suçsuzdur. Momıne’nin öldürüldüğü yer ise Momın gölleri (Avgenik) olarak anılmaktadır. Yıllardır oranın otları kırmızı olarak yeşermektedir. Ailesi bu şehir bize iyi gelmedi diyip şehirden göç ediyorlar. Gitmeden önce mezarı başında annesi ve ağabeyleri tarafından 14 Bent’ten oluşan bir ağıt yakıyorlar ve bu ağıt günümüze kadar dilden dile gelmiştir” şeklinde konuştu. Son olarak Çiçek, Momın için yakılan ağıtı seslendirerek dinleyicilere teşekkür etti.
