Sonbaharın kahverengi, sarı ve yeşil tonları Van’ın Edremit ilçesinde keyfine doyumsuz manzaralar sunuyor. Van Gölü kıyısında bulunan ilçe, kış aylarının yaklaşması ile birlikte son güneşli günlerini yaşıyor. Sıcak ve temiz havayı fırsat bilenler, mavinin ve yeşilin bütünleştiği bu sakin ilçede kendilerini buluyor.
‘Edremit Van’a bakar, içinde Şamran akar. Öyle bir yar sevmişem, her gelen ona bakar’ dizeleri ile bilinen Edremit; Kız Kalesi, Edremit Kilisesi ve Şamran Kanalı gibi birçok tarihi yapıya ev sahipliği yaptığı gibi, doğanın sunduğu birçok güzelliği de barındırıyor. Bu yönüyle Edremit, gerek Van’ın farklı ilçelerinde yaşayan insanlar için gerekse bölge illerinden Van’a gelenler için cezbedici oluyor.
Türkiye’de Edremit isminde iki ilçe olduğu için sık sık Balıkesir’in Edremit ilçesi ile karıştırılan Van’ın Edremit ilçesi, tarihte birçok farklı isimle anıldı. Bazı kaynaklarda M.Ö. 1443 yılında ‘Pidasus’ ismi ile kurulduğu belirtilirken, bazı kaynaklarda ise ilçenin ismi doğrudan ‘Adramytteion’ olarak geçiyor. Farklı kaynaklarda ise ilçenin isminin Luwi dilinden geldiği ve ‘Adra Vadisi’ anlamına gelen ‘Adra-Mut’ olduğu ifade ediliyor. Ancak Cumhuriyet’ten önce ‘Artemêtan’ olarak bilinen ilçenin ismi, 1925 yılından sonra Edremit olarak değiştirildi. Ardından ‘Sarmansuyu’ ve ‘Gümüşdere’ olarak değiştirilen ilçenin ismi en sonunda yine ‘Edremit’ olarak kararlaştırıldı.
Van’ın en önemli geçim kaynaklarının başında turizm geliyor. Yanı başında bulunan İran’dan Van’a gelen turistler de günlerinin büyük bir bölümünü Edremit’te geçiriyor. İlçenin sahilinde gezerken hemen her yerde İranlı turist kafilelerinin, kendi etnik müzikleri ile dans ettiklerini görmek mümkün. Onlar da tıpkı Vanlılar gibi Van Gölü’ne ‘deniz-derya’ diyor ve denizin maviliği Yaşar Kemal’i büyülediği gibi onları da büyülüyor.
İlçenin Van Gölü sahilinde bir yat limanı bulunuyor. Marinanın etrafını saran dalgakıran duvarı aynı zamanda bir yürüyüş yolu olarak kullanılıyor. Denizi yalnızca seyretmek isteyenler bu duvarın üzerinden deniz fenerine kadar yürüyor. Kendini denizin içinde bulmak isteyenler ise burada yer alan yatlar veya ufak tur tekneleri ile Van Gölü’nün eşsiz maviliğinde açılıyor.
Edremit’in mutfağının en önemli unsurlarından biri inci kefali. Van Gölü’nde yaşayan tek balık türü olan inci kefalini buradaki birçok restoranda bulmak mümkün. Öyle ki, bu balığın ve yanında verilen ayran aşının bir de sloganı bulunuyor: “Ayran aşı, balık başı”
Tabi, Van Gölü balığının tadı sadece insanları değil diğer canlıları da cezbediyor. Sıcak havalarda kıyıya yakın kesimlere yönelen balıkları, burada martılar ve karabataklar bekliyor.
Edremit’te sahil yolu da sıcak havayı fırsat bilenleri ağırlıyor. Yürüyüş ve bisiklet yolunun yanı sıra dinlence alanlarının da bulunduğu sahil yolu, Edremit’e gelenlerin en çok vakit geçirdiği yerlerden biri.
Urartu medeniyeti tarafından adak ve sunak yeri olarak kullanılan, Urartu krallarının taç giydiği çeşitli törenlerin yapıldığı kutsal bir alan olarak kabul edilen ve 3 bin yıllık bir geçmişe sahip olan Kız Kalesi de Edremit’e gelenlerin uğramadan gitmediği yerler arasında yer alıyor. Kale, Van Gölü’nün eşsiz manzarasının panoramik bir şekilde izlenebileceği bir seyir terası görevi de görüyor.
Kız Kalesi’nin tam karşısında tarihi Edremit Ermeni Kilisesi de bulunuyor. Ne zaman inşa edildiği kesin olarak bilinmeyen kilisenin, mimari özellikleri ve tarihi belgeler göz önünde bulundurulduğunda Orta Çağ döneminde yapıldığı düşünülüyor. Ermeni Apostolik Kilisesi’ne bağlı bir dini yapı olan Edremit Kilisesi, dönemin mimari özelliklerini yansıtan etkileyici bir tasarıma sahip. Özellikle, dış cephesindeki oymalar ve işlemeler, kilisenin estetik değerini daha da artırıyor. Bu yönüyle Van’a gelen özellikle Hıristiyan turistler için bu kilise kesinlikle görülmesi gereken noktalar arasında yer alıyor.
Edremit Kilisesi’nin avlusu da bir seyir terası niteliği taşıyor. Ancak Van Gölü’nü ve Edremit’i izlemek isteyenleri, yaklaşık 50 yıldır, manzarayı bozan bir yapı karşılıyor. Elma, ceviz ve kayısı bahçelerinin arasından bacası yükselen çimento fabrikası Edremit’in silüetine gölge düşürüyor.
Van’da emlak piyasasının en çok değer kazandığı yerlerden biri Edremit. Özellikle Covid-19 salgının ardından müstakil yapılara olan ilginin artmasıyla, ilçe git gide bir villa kente dönüşüyor. Edremit’in yüksek kesimlerinden sahile yakın yerlerine kadar kurulan birçok villa kent, ilçenin doğal yapısına ve yeşiline her geçen gün daha fazla zarar veriyor.
Edremit’te gün güzel başladığı gibi güzel sona eriyor. Güneş batışa geçerken, Van Gölü’nün ve Edremit’in üzerinde sarı, kızıl, mor, turuncu ve daha birçok renkte bir gökyüzü bırakıyor. Süphan Dağı’nı karşısına alan Edremit’te bir gün daha böylelikle sona eriyor./ gazete duvar