TUİK verilerine göre Hakkari, %18,3'lük işsizlik oranıyla Türkiye'de en yüksek işsizliğe sahip il oldu. Aynı zamanda istihdam oranında da son sırada yer aldı. Dem Parti Hakkari Milletvekili Öznur Bartın işsizlik ve istihdam sorununa ilişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan ile Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih KACIR'ın yanıtlaması istemiyle meclis'e soru önergesi verdi.
Bartın, önergesinde Hakkâri’deki işsizliğin azaltılması için alınan tedbirlerin yetersiz kaldığını, bu da bölgenin sosyo-ekonomik yapısını derinden etkilediğini, işsizlik sorununu çözmek için daha kapsamlı bir yaklaşım benimsenmesi gerektiğini ifade etti.
Milletvekili Bartın, meclise verdiği önergede şu ifadelere yer verdi:
"Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan 2024 yılı işgücü istatistiklerine göre, Hakkâri ilimiz, ülke genelinde en yüksek işsizlik oranına sahip il olarak öne çıkmaktadır. Ülke genelindeki işsizlik oranı %8,7 iken, Hakkâri’de bu oran %18,3’e ulaşmıştır. Bu oran, sadece ülke genelinde değil, aynı zamanda Doğu Anadolu Bölgesi'nde de en yüksek seviyeye çıkmıştır. Geçtiğimiz yıllarda Burdur ve Kastamonu gibi iller %14 civarında işsizlik oranlarına sahipken, 2024 yılında Hakkâri, en yüksek işsizlik oranına sahip il olmuştur. Van (%16,7), Muş (%13,1) ve Bitlis (%11,4) gibi çevre illerle karşılaştırıldığında da Hakkâri en yüksek işsizlik oranına sahip il konumundadır.
Bu yüksek işsizlik oranı, Hakkâri’nin sosyo-ekonomik yapısını derinden etkileyerek, bölgenin kalkınma potansiyelini sınırlamaktadır. Aynı zamanda, işsizlik oranının bu kadar yüksek olması, bölgedeki çalışma yaşamının yapısal sorunlarını da gözler önüne sermektedir. Hakkâri’deki işsizlik sorununun sebeplerine dair alınan tedbirler, istenilen düzeyde çözüm üretmekte yetersiz kalmakta ve bu da bölgesel kalkınmayı engellemektedir.
"DEMOKRATİK BİR ÇÖZÜM SÜRECİ OLMALI VE TOPLUMSAL KAYGILAR YOK EDİLMELİ"
"Hakkari'deki işsizlik oranının yüksek olmasının başlıca sebeplerinden biri, bölgedeki siyasal sorunlardır. Çatışmaların ve toplumsal barışa dair endişelerin devam etmesi, bölgede yatırım yapılmasını engellemektedir. Devletin güvenlik harcamalarına ayırdığı büyük bütçeler, bölgenin ekonomik kalkınma projelerinin önüne geçmekte, bu da bölgedeki işsizlik oranının artmasına yol açmaktadır. Hükümetin, Kürt sorununa kalıcı ve demokratik bir çözüm bulmak konusunda gerekli adımları atmaması, bölgedeki ekonomik koşulları daha da olumsuz hale getirmektedir. Demokratik bir çözüm süreci, bölgedeki toplumsal kaygıları ortadan kaldıracak ve yatırımların önünü açacaktır. Ancak, hükümetin barışçıl bir çözüm konusunda gerekli adımları atmaması, işsizlik oranlarının yüksek seyretmesine neden olmaktadır.
"TİCARET MERKEZLERİ OLUŞTURULMALI"
Hakkari'deki işsizlik oranının düşürülmesi için atılması gereken öncelikli adımlardan biri, sınır ticaretinin geliştirilmesidir. Hakkâri’nin, İran ve Irak ile sınır komşusu olması, potansiyel olarak büyük bir ticaret fırsatı sunmaktadır. Ancak, gümrük altyapısının eksikliği ve bürokratik engeller, bu potansiyelin kullanılmasını engellemektedir. İktidar, sınır kapılarını modernize ederek, gümrük işlemlerini kolaylaştırmalı ve ticaretin önündeki engelleri kaldırmalıdır.
Aynı zamanda, bölgenin lojistik altyapısı iyileştirilmeli ve ticaret merkezleri oluşturulmalıdır. Bu adımlar, Hakkari’nin ticaret kapasitesini artıracak ve çalışma yaşamı için istihdam fırsatları yaratacaktır.
"TARIM VE HAYVANCILIĞA TEŞVİK EDİCİ YATIRIMLAR OLMALI"
Tarım ve hayvancılık sektörü de Hakkari’nin ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Ancak, geleneksel yöntemlerle yapılan tarım, modern tekniklerden uzak kalmakta ve verimlilik düşmektedir. Su varlıklarının sınırlılığı ve yetersiz destekler, bu sektördeki verimliliği olumsuz etkilemektedir. Hükümet, tarım sektörüne yönelik modernizasyon projelerini hızlandırmalı ve çiftçilere yönelik eğitimler vermelidir. Ayrıca, hayvancılık sektöründeki desteklerin artırılması ve verimliliğin yükseltilmesi için çeşitli teşvikler sunulmalıdır. Ancak, hükümetin bu sektördeki desteklerinin yetersizliği, tarım ve hayvancılıkla geçinen birçok yurttaşın işsizlikle karşı karşıya kalmasına neden olmaktadır.
"SANAYİ YATIRIMLARIN EKSİKLİĞİ"
Sanayi yatırımlarının eksikliği, Hakkari’deki işsizlik sorununu derinleştiren bir başka faktördür. Sanayi tesislerinin bulunmaması, üretime dayalı istihdam fırsatlarını kısıtlamaktadır. Hakkari’nin sanayi altyapısının eksik olması, bölgeye yatırım yapmayı düşünen girişimcilerin ilgisini çekmemektedir. Hükümetin, Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) kurarak, sanayi yatırımlarını teşvik etmesi gerekmektedir. Bu tür yatırımlar hem bölgedeki işsizliği azaltacak hem de bölgenin ekonomik yapısını dönüştürecektir. Ancak, mevcut teşvik politikalarının yetersiz olması, Hakkari’nin sanayi yatırımlarından yeterince faydalanamamasına neden olmaktadır.
"MESLEKİ EĞİTİM KURULMALI ARTTIRILMALI"
Mesleki eğitim kurumlarının sayısının artırılması ve bölgeye özgü meslek edindirme kurslarının yaygınlaştırılması da işsizlik sorununa çözüm bulmada önemli bir adımdır. Ancak, Hakkari’deki mesleki eğitim kurumlarının sayısı yetersizdir ve bölgenin ihtiyaçlarına uygun eğitim programları oluşturulmamaktadır. Hükümet, bu sorunu çözmek için İŞKUR ve Millî Eğitim Bakanlığı iş birliğinde meslek edindirme kursları açmalı ve bölgenin taleplerine uygun mesleki eğitim programları geliştirmelidir. Bu, bölgedeki iş gücünün niteliklerini artıracak ve işsizlik oranlarını azaltacaktır. Ancak, hükümetin mesleki eğitime yeterince yatırım yapmaması, bölgedeki işsizliğin yüksek kalmasına neden olmaktadır.
"KADIN İSTİHDAMI"
Kadın istihdamı, Hakkari’deki iş gücü yaşamının diğer bir önemli sorunudur. Kadınların iş gücüne katılım oranı, erkeklere kıyasla oldukça düşüktür. Bu durumu değiştirmek için bakanlıkların kadın girişimciliğini destekleyecek programlar geliştirmesi gerekmektedir. Ancak, hükümetin kadın istihdamını artırmaya yönelik özel teşvikler geliştirmemesi, bu sorunun çözülmesini engellemektedir. Hakkâri gibi dezavantajlı bölgelerde kadınların iş gücüne katılımını artırmak, toplumsal cinsiyet eşitliğini gidermek adına önemli bir adımdır. Ancak, mevcut politikaların bu yönde yetersiz kaldığı açıktır.
Hakkari'deki işsizlik sorununa yönelik çözüm önerilerinin birçoğu, hükümetin ekonomik kalkınma ve istihdam politikalarındaki eksiklikleri ele almayı gerektirmektedir. İktidarın, bölgenin kalkınmasını engelleyen yapısal sorunlara yönelik daha etkin politikalar geliştirmesi ve işsizlik oranlarını azaltmak için somut adımlar atması gerekmektedir. Ancak, şu anki durumda hükümetin attığı adımların yetersiz kaldığı ve bölgedeki işsizlik sorununu çözmek için daha kapsamlı bir yaklaşım benimsenmesi gerektiği açıktır"
Vekil Bartın, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan'a şu soruları yöneltti?
1. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Hakkâri’deki yüksek işsizlik oranı (%18,3) sonrası, bölgedeki çalışma yaşamında iyileşme sağlamak için hangi somut adımları atmayı planlamaktadır? Ayrıca, Hakkâri ve çevresindeki diğer bölge illerinde (Van, Muş, Bitlis vb.) toplumsal barışın sağlanması ve ekonomik kalkınmanın önündeki engellerin kaldırılması için hangi politikalar uygulanacaktır?
2. Bakanlık, Hakkâri gibi dezavantajlı bölgelerde işsizlikle mücadele etmek için bölgesel ekonomik teşvikler ve destekler sağlamak adına hangi stratejik politikaları uygulamaktadır? Benzer sorunların çözülmesi için Van, Muş, Bitlis gibi diğer illerle ilgili nasıl bir yaklaşım benimsenmektedir?
3. Genç işsizlik oranı Hakkâri’de yüksek seviyelerde olup, bu da kalkınmayı engellemektedir. Bakanlık, gençlerin çalışma yaşamına katılımını artırmak için hangi mesleki eğitim programlarını hayata geçirecektir? Ayrıca, diğer bölge illerinde de benzer eğitim ve istihdam programları uygulanacak mıdır?
4. Çalışma yaşamındaki yapısal sorunlara yönelik kısa, orta ve uzun vadeli çözüm planları nelerdir? Bu planlar, bölge kentlerinin tümüne yayılacak mı ve toplumsal barışa katkı sağlamak adına hangi adımlar atılacaktır?
5. Kadın istihdamı Hakkâri’de düşük seviyelerde olup toplumsal cinsiyet eşitsizliğine yol açmaktadır. Bakanlık, kadınların çalışma yaşamına katılımını artırmak için hangi özel teşvikleri hayata geçirecektir? Diğer bölge illerinde kadın girişimciliğini destekleyecek ne gibi programlar geliştirilmektedir?
6. Sınır ticareti, Hakkâri için önemli bir istihdam fırsatı sunmaktadır. Bakanlık, bu alandaki yatırımların çalışma yaşamına etkilerini nasıl planlamakta ve ticaretin çalışma yaşamı ile uyumlu hale gelmesi için hangi adımları atmaktadır? Diğer bölge illerinde sınır ticaretini geliştirmek için hangi düzenlemeler yapılacaktır?
7. İşsizlik oranlarının yüksekliği, sosyal güvenlik sistemini nasıl etkilemektedir? Bakanlık, işsizlik oranlarını düşürmeye yönelik sosyal güvenlik alanında hangi iyileştirmeleri ve destekleri sunmaktadır? Bölge illerinde benzer sorunları çözmek için hangi önlemler alınacaktır?
8. Tarım ve hayvancılık sektörü, Hakkâri’deki istihdamın önemli bir kısmını oluşturuyor. Bakanlık, bu sektörlerdeki işçilerin sosyal güvenlik kapsamını iyileştirmek için hangi düzenlemeleri yapmaktadır? Diğer bölge illerinde de bu sektördeki işçilere yönelik hangi destekler sağlanacaktır?
9. Tarım, hayvancılık ve küçük ölçekli ticaret gibi sektörlerin yetersiz gelişmesi, Hakkâri’deki yüksek işsizlik oranlarının sebeplerindendir. Bakanlık, bu sektörlerdeki iş gücünü artırmak ve istihdamı yükseltmek için hangi özel program ve teşvikleri sunmayı planlamaktadır? Diğer bölge illerinde de benzer sektörlerde iş gücü potansiyelini artırmak için hangi adımlar atılacaktır?
Vekil Bartın, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih KACIR'a şu soruları yöneltti?
1. Hakkâri’de sanayi yatırımlarının eksikliğini gidermek için Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) kurmayı planlıyor musunuz?
2. Hakkâri gibi dezavantajlı bölgelerde sanayi yatırımlarını teşvik etmek için ne tür teşvikler sunulmaktadır?
3. Sanayi altyapısının güçlendirilmesi için yapılacak yatırımlar nelerdir ve bunlar ne zaman başlayacaktır?
4. Hakkâri’ye sanayi yatırımlarını çekmek amacıyla bürokratik engellerin kaldırılması için hangi adımlar atılacaktır?
5. Hakkâri’deki sanayi yatırımlarına dair özel bir destek programı uygulanacak mıdır?
6. Hakkâri'deki yüksek işsizlik oranı ve sanayi yatırımlarındaki eksiklik göz önünde bulundurulduğunda, sanayi sektörünün işsizlik sorununu çözmedeki rolü nasıl güçlendirilebilir?
