YÜKSEKOVA - Hakkari'nin en büyük ilçesi olan Yüksekova, coğrafi konumu ve stratejik önemiyle dikkat çekerken, son yıllarda karşı karşıya kaldığı pek çok sorunla gündeme geliyor. Bu sorunlar, bölgenin kalkınmasını engellemekte ve halkın yaşam kalitesini ciddi şekilde etkilemektedir. Ancak, Yüksekova'nın sorunlarına dair çözüm önerileri, genellikle kısa vadeli adımlarla sınırlı kalmakta, köklü çözümler bir türlü hayata geçirilememektedir. Peki, Yüksekova'nın bu kronikleşmiş sorunları neden bir türlü çözülemiyor?
Yüksekova Halkın Sesi olarak Yüksekova’nın çözülmeyen, çözüm aşamasında olan yada kısmen çözülen başlıca sorunlarını derledik.
EKONOMİK SORUNLAR
• İşsizlik ve batı illerine göç
Yüksekova, yüksek işsizlik oranları ve sınırlı iş imkanlarıyla ciddi ekonomik zorluklar yaşıyor. Genç nüfus, iş bulma konusunda büyük sıkıntılar yaşarken, bu durum ilçedeki beyin göçünü hızlandırıyor. Eğitimli gençler, daha iyi yaşam koşulları ve iş fırsatları için batı illerine göç etmeye devam ediyor.
• Kira sorunları
Yüksekova'da konut ve iş yeri kiralarının yüksek olması, ilçedeki ekonomik dengeyi olumsuz etkiliyor. Kiraların denetlenmemesi, özellikle yerel halkın yaşamını daha da zorlaştırıyor. İş yeri kiralarının yüksek olması, küçük işletmelerin faaliyet göstermesini zorlaştırıyor. Yeni girişimciler, kira maliyetleri yüzünden iş kurmakta zorlanırken, mevcut işletmeler ise maliyetlerini karşılamakta güçlük çekiyor. Bu durum, Yüksekova'nın ekonomik büyümesini engelliyor ve işsizlik oranlarını artırıyor. İlçede son zamanlarda yüksek kira nedeniyle kepenk kapatan birçok esnaf basında haberlere konu oldu.
• Tarım ve hayvancılık
Yüksekova, Hakkari ilinin en önemli tarım ve hayvancılık bölgelerinden biridir. İlçedeki ekonominin büyük bir kısmı, tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlayan çiftçiler ve besiciler tarafından yönlendirilir. Ancak son yıllarda, Yüksekova'daki bazı mera alanlarının güvenlik nedeniyle yasaklanması, bölgedeki hayvancılığı doğrudan olumsuz etkilemiştir. Mera yasakları, hayvanların doğal ortamda otlatılamaması ve beslenememesi gibi sorunlara yol açarken, aynı zamanda üretim maliyetlerini de artırmaktadır. Çünkü hayvanların yem ihtiyaçları dışarıdan temin edilmeye başlanmış ve bu da çiftçilerin ve besicilerin maliyetlerini yükseltmiştir.
Bunun yanı sıra, mera alanlarının yasaklanması, bölgedeki hayvan popülasyonunun azalmasına yol açmış, birçok aile ise hayvancılığı terk etmek zorunda kalmıştır.
• Gümrük kapısında yaşanan sorunlar
Yüksekova ilçesinin önemli geçiş noktalarından biri olan Esendere Gümrük Kapısı, Türkiye'nin İran'a açılan kapılarından biridir ve bu nedenle bölge ekonomisi açısından büyük stratejik öneme sahiptir. Ancak, son yıllarda Esendere Gümrük Kapısı'nda yaşanan çeşitli zorluklar, sadece Yüksekova'nın değil, çevre illerin de ekonomisini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu zorluklar, ticaretin yavaşlamasına, işsizlik oranlarının artmasına ve bölgedeki ekonomik dengenin bozulmasına yol açmaktadır.
• İŞKUR alımları
Yüksekova'da, İŞKUR tarafından yapılan alımlar ve istihdam destekleri, son dönemde yerel halktan yoğun eleştiriler almaya devam ediyor. Bölgedeki yüksek işsizlik oranlarına rağmen, İŞKUR'un uyguladığı alım süreçlerinin, birçok kişi tarafından yetersiz ve adaletsiz bulunduğu ifade ediliyor.
ALT YAPI EKSİKLİKLERİ
• İnternet ve şebeke sorunu
İnternet ve şebeke altyapısındaki yetersizlikler, hem yerel halkın hem de bölgedeki işletmelerin günlük yaşamını ve ekonomik faaliyetlerini olumsuz etkiliyor. Özellikle eğitim, iş ve ticaret gibi alanlarda büyük zorluklar yaşanırken, internetin hızının düşük olması ve sık sık kesintiye uğraması, Yüksekova'daki dijital eşitsizliği derinleştiriyor. İlçenin birçok noktasında sabit internet hatlarının bulunmaması devam eden sorunlar arasında yer alıyor. İlçenin kırsal kesimlerindeki birçok yerde telefon şebekesinin olmaması da iletişim konusunda halkın sıkıntı yaşamasına neden oluyor.
• Çamurlu yollar
Yüksekova’da 2016 yılından beri devam eden asfalt çalışmalarında birçok yol asfalta kavuştu. Ekipler bazı yollarda ise kilitli parke taşı çalışması yürüttü. Ancak 9 yıldır devam eden çalışmalara rağmen hala asfaltlanmayan yollar mevcut. İlçede birçok yolun hala çamurlu ve toprak olması, ulaşımı zorlaştırıyor. Özellikle kış aylarında yağışlarla birlikte yolların çamurla kaplanması halkın günlük yaşamını olumsuz etkiliyor.
• Doğalgaz çalışmaları
Yüksekova için doğalgaz çalışmaları 2022 yılında başlatıldı. Yaklaşık 3 yıl süren çalışmalar sonunda boru hattı çalışmalarının tamamlanmasıyla evlere doğalgaz hizmeti sunulmaya başlandı. İlçenin Esenyurt Mahallesi’ndeki konutlara doğalgaz verilmeye başlanırken, diğer mahalleler için çalışmalar yürütüleceği açıklandı. Vatandaşlar, ilçenin tamamının doğalgaza kavuşmasını talep ederek çalışmaların bir an önce bitirilmesini umuyor.
ÇEVRESEL SORUNLAR
• Çöpler ve temizlik sorunu
Yüksekova, son yıllarda çöpler ve temizlik konusunda büyük bir sorunla karşı karşıya. Çöplerin sokaklara gelişigüzel atılması ve çevreye zarar verecek şekilde birikmesi, hem estetik hem de sağlık açısından büyük tehditler oluşturuyor. İlçede temizlik çalışmalarının düzenli yapılmaması da Yüksekova halkının yaşam kalitesini olumsuz etkiliyor.
• Orta refüj
Tarihi İpekyolu caddesi üzerinde bulunan orta refüj, ilçenin kangren olan sorunlarından biri olarak gündemde yer tutmaya devam ediyor. Yıllarca çamurlu olmasıyla eleştirilerin hedefi olan orta refüjde geçtiğimiz aylarda ağaçlandırma çalışması başlatıldı. Ancak orta refüje dikilen fidanların kurumaya yüz tutmaya başladığı görüldü. Yüksekova halkı, ilçenin girişinde bulunan orta refüjde modern bir görünüm talep ediyor.
• Büyükçay Deresi'ndeki kirlilik
Büyükçay Deresi, Yüksekova'nın önemli doğal kaynaklarından biri olarak biliniyor. Ancak son yıllarda dereye atıkların bırakılması, derenin ekosistemine zarar veriyor. Sanayi atıkları, evsel atıklar ve plastiklerin dereye akıtılması, suyun kalitesini düşürürken, kötü kokuya ve haşere sorunlarına yol açıyor. Vatandaşlar kötü görüntü ve koku nedeniyle büyük zorluklar yaşıyor. Büyükçay Deresi’ne akıtılan akıt ve derenin içindeki kirlilik sık sık basında yer almasına rağmen derenin temizliği için hiçbir adım atılmıyor, yetkililer sessiz kalmayı tercih ediyor.
SOSYAL VE SPORTİF FAALİYETLER SORUNU
• Sportif ve kültürel faaliyetlerin kısıtlı olması
Yüksekova, doğal güzellikleri ve tarihi geçmişiyle dikkat çeken bir ilçe olmasına rağmen, sosyal aktiviteler açısından büyük bir eksiklik yaşıyor. İlçede gençler, çocuklar ve yetişkinler için sosyal etkinliklerin yetersiz olması, halkın sosyal yaşamını olumsuz etkiliyor. Spor alanları, kültürel etkinlikler ve eğlence mekanlarının yetersizliği, halkın boş zamanlarını değerlendirmede zorlanmasına neden oluyor.
•Park ve oyun alanlarının yetersizliği
İlçede oyun parklarının yetersizliği, bakımsızlığı ve dinlenme alanlarının az olması vatandaşları mağdur ediyor. Bazı mahallelerde oyun parkları bulunurken nüfusu yoğun birçok mahallede ise oyun ve dinlenme alanı bulunmuyor.
• Kadınlara yönelik projelerin yetersizliği
İlçede kadınlara yönelik proje ve etkinliklerin sayısı oldukça az. Sosyal hayatın içinde aktif olmak isteyen kadınlar, kendileri için daha çok çalışma yürütülmesini talep ediyor.
•Şehir Stadı’nın yetersizliği
Yüksekova Şehir Stadı, ilçedeki spor etkinliklerinin merkezi olmasına rağmen, mevcut altyapısı ve olanaklarıyla hem sporcuları hem de taraftarları zor durumda bırakıyor. Stadın yetersizliği, hem sporun gelişimini engelliyor hem de ilçedeki spor kültürünün önünde büyük bir engel oluşturuyor. Saha zemininde oluşan bozulmalar, yağmur sonrası oluşan çamur birikintileri ve düzensiz bakım, sporcuların güvenliğini tehlikeye atıyor.
SAĞLIK HİZMETLERİNİN YETERSİZLİĞİ
Yüksekova’da sağlık hizmetlerindeki aksaklıklar vatandaşları mağdur ediyor. Yüksekova'da 2015 yılında temeli atılan yeni hastanenin faaliyete girmemesi, mevcut hastanede anjiyo ünitesinin olmaması, sağlık ekipmanlarının arıza verince onarılmasının zaman alması, bazı polikliniklerde doktor bulunmaması ve vatandaşların rahatça randevu alamaması gibi temel konular, sağlık alanında göze çarpan bazı eksiklikler olarak dikkat çekiyor.
HAVALİMANI İÇİN YAŞANAN SIKINTILAR
Yüksekova'da kışın yaşanan yoğun kar yağışı ve kötü hava koşulları, havalimanının çalışmasını zorlaştırmaktadır. Kar ve buz nedeniyle pistlerin kapanması ve görüş mesafesinin sıfıra inmesi, normalde görsel referansla yapılan inişleri imkansız hale getirebilir. Vatandaşlar, yıllarca güvenli uçuş için ILS (Aletli İniş Sistemi) cihazının kurulumunu bekledi. 2015 yılında sivil uçuşlara başlayan havalimanı için, 2024 yılında cihazın kurulumuna yönelik çalışmalar başlatıldı. Havalimanına düzenli olarak toplu taşıma seferlerinin yapılmaması da yolcuları mağdur eden başka bir konu olarak öne çıkıyor.